Het minimaliseren van virusverspreiding na detectie

Wanneer Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) wordt gedetecteerd, moeten telers de juiste balans vinden tussen doorgaan met hun normale hygiëneniveau óf het nemen van extra hygiënemaatregelen. Dit artikel helpt de juiste balans te vinden en te bepalen welke maatregelen nuttig zijn – en waarom – voor uw kas met tomaten. Het vertragen van de verspreiding van het virus, nadat het is ontdekt, kan mogelijk bijdragen aan een beter gewas en een hogere opbrengst, vergeleken met wanneer er geen actie wordt ondernomen. “Het virus verspreidt zich via plantmateriaal, water, mensen, apparatuur en door de lucht”, zegt Harmen Hummelen; Field Quality Lead bij Bayer, en hieronder geeft hij verdere uitleg over hoe te handelen.

Basisprincipes

Er zijn 3 basisstappen:

1. Zorg voor een goede plantgroei door het klimaat aan te passen en de gewasstress te verminderen.
2. Zorg ervoor dat de basishygiëne in acht genomen wordt. Dit betekent bijvoorbeeld, uitgebreid handen wassen, het reinigen van apparatuur en het verminderen van direct contact met geïnfecteerde planten door mensen en apparatuur.
3. Zorg ervoor dat het virus zich niet meer door de kas verplaatst. ToBRFV wordt mechanisch doorgegeven, wat betekent dat het via verschillende materialen en apparatuur kan 'meeliften' naar de volgende plant. Het is belangrijk om deze transportroutes zoveel mogelijk te blokkeren.

Dit artikel zal zich richten op punt #3.

Mensen en virusoverdracht
Mensen vormen een groot risico voor de verspreiding van het virus. Niet elke persoon vormt hetzelfde risico of beschouwt zichzelf zelfs als een risico. Bewustwording creëren over hoe virusoverdracht plaatsvindt, is de eerste stap op weg naar het beheersen van de verspreiding.

Werknemers vormen de grootste groep die dagelijks met het gewas in aanraking komt. Dit kunnen zowel fulltime- als tijdelijke werknemers zijn. Het kan zijn dat sommige werknemers in verschillende tomatenkassen werken, maar dezelfde auto gebruiken of in hetzelfde huis wonen. Doordat hun persoonlijke bezittingen met elkaar in contact kunnen komen, bijvoorbeeld als schoenen naast elkaar staan of wellicht zelfs als ze schoenen uitwisselen. Dit is een voorbeeld van hoe het virus, via kleding of schoenen, van kas naar kas kan worden verspreid. Sommige werknemers kunnen ook op meerdere locaties werken, zelfs op dezelfde dag.

Werknemers kunnen thuis tomaten kweken of tomaten uit de winkel meenemen voor de lunch. Deze risico's moeten aan de werknemers worden uitgelegd en, indien mogelijk, worden vermeden.

Eigenaren en managers lopen ook een groot risico omdat zij mogelijk de hygiëneprotocollen omzeilen om hun activiteiten snel af te ronden. Maar elke interactie met planten, apparatuur of processen, kan ertoe leiden dat het virus wordt opgepikt en verplaatst. Een snel bezoek van een manager of eigenaar is voldoende om het virus naar een andere plant te helpen verplaatsen. Voor managers, eigenaren en familieleden van eigenaren, is het vaak lastig om zich aan te passen aan een nieuwe manier van werken en niet meer ‘snel’ een kas te kunnen bezoeken.

Externe bezoekers worden altijd beschouwd als een hoog risico, vooral wanneer zij andere tomaten- of tuinbouwlocaties bezoeken. Een deel van deze bezoekers is zich volledig bewust van het risico en neemt goede voorzorgsmaatregelen. Andere bezoekers, zoals aannemers die reparaties uitvoeren of bouwen, zijn vaak niet plant- of 'groen'-minded en zien geen risico's. Beide groepen dienen strikte protocollen te volgen voordat ze de locatie betreden, waaronder het grondig reinigen van apparatuur afkomstig van andere locaties, voordat deze de kas betreedt.

Visualiseer transportroutes van het virus
Het virus verplaatst zich door middel van plantmateriaal, water, mensen, apparatuur en via de lucht. Het virus is niet zichtbaar, dus werknemers kunnen het moeilijk visualiseren of voorstellen. Een handig hulpmiddel kan zijn om een ​​tekening van de kas te maken met alle routes die planten, mensen, water en apparatuur volgen, en welke deuren worden gebruikt.

Al deze stappen kunnen in kaart worden gebracht en worden gebruikt voor een risicobeoordeling. Hoewel veel van deze stappen al bekend zijn bij de teler of technicus, is het ook waardevol om andere betrokkenen, zoals werknemers en managers, hierbij te betrekken. Dit zorgt ervoor dat iedereen op de hoogte is van alle risico’s, waardoor het risico dat bepaalde stappen in het proces worden vergeten, wordt verminderd.

Door de lijst 1 à 2 keer per jaar door te nemen , blijven mensen alert op de risico's én blijft de beoordeling actueel. Evaluatie kan door het management worden gedaan, echter is het betrekken van de werknemers bij deze evaluatie nuttig, om te horen wat er daadwerkelijk in de kas gebeurt. Ook zullen medewerkers die helpen bij de risicobeoordeling zich meer betrokken voelen, beter opletten en ambassadeurs kunnen zijn voor een betere hygiëne.

Onderstaande afbeelding is een voorbeeld van een plattegrond van een kas. De plattegrond toont looproutes, deuren en desinfectie-punten. Door dit overzicht op groot formaat af te drukken en op te hangen in een gemeenschappelijkeruimte zoals de kantine, wordt de kans dat mensen erover gaan praten vergroot. Het stimuleren van discussie zorgt voor  bewustwording en vergroot de betrokkenheid van mensen, waardoor ze zich beter aan de regels zullen houden.

Afbeelding: Een voorbeeld van een schematische tekening van een kas met alle ‘loop’ lijnen van mensen en apparatuur. Het opstellen van zo’n overzicht kan helpen bij het identificeren van alle mogelijke routes waarlangs een virus de kas kan binnendringen en zich kan verspreiden.

Voorbeeld: Risicobeoordelingstabel
Hieronder staan voorbeelden van verschillende risico's, samen met voorbeeldscores voor; Kans dat het plaatsvind (Likelihood), Impact en Risiconiveau (1 is het laagst, 5 is het hoogst). Elk bedrijf zou zijn eigen lijst met risico’s moeten op stellen en de Kans op plaatsvinden, Impact en het Risiconiveau ervan bepalen. Het algehele risico wordt bepaald door de Kans op plaatsvinden te vermenigvuldigen met de Impact.